Nhằm tăng cường quản lý chiếu sáng đô thị
thông minh và hiệu quả tại Việt Nam, ngày 16 tháng 12 năm 2022 Ngân hàng Phát triển
Châu Á (ADB) và Cục Hạ tầng kỹ thuật (ATI) - Bộ Xây dựng đã phối hợp tổ chức
"Chương trình đào tạo về chiếu sáng đô thị thông minh và hiệu quả"
tại Thành phố Hồ Chí Minh với sự tham dự của các tỉnh phía nam và các Doanh nghiệp
cung ứng thiết bị chiếu sáng ,các trường đại học trên địa bàn
thành phố Hồ Chí Minh. Đây là hoạt động hợp tác giữa Bộ Xây dựng với Ngân hàng
phát triển Châu Á nhằm triển khai thực hiện các hoạt động hỗ trợ kỹ thuật số
TA9600 của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB): Hỗ trợ nâng cao năng lực, lập kế
hoạch đầu tư và phát triển ngành Năng lượng Đông Nam Á.
Phát biểu khai mạc Chương trình
đào tạo, bà Đặng Anh Thư – Phó Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật,
Bộ Xây dựng cho biết: Chiếu sáng đô thị là một thành phần, cấu thành không thể
thiếu trong hệ thống các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị, đóng vai trò quan
trọng trong việc bảo đảm an toàn giao thông, tăng cường trật tự an ninh đô thị,
làm đẹp cảnh quan môi trường, tăng tính thẩm mỹ cho đô thị.
Bà. Đặng Anh Thư
– Phó Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật - Bộ Xây dựng phát biểu khai mạc hội nghị.
Trong khoảng trên 10 năm qua,
chiếu sáng nói chung và chiếu sáng các đô thị ở Việt Nam nói riêng đã có những
bước phát triển lớn. Việc chiếu sáng không những bảo đảm được yêu cầu về công
năng chiếu sáng mà còn ngày càng bảo đảm tính hiệu quả, tiết kiệm năng lượng.
Thực hiện chức năng, nhiệm vụ được Chính phủ giao, Bộ Xây dựng đã chủ trì soạn
thảo và trình Chính phủ ban hành Nghị định số 79/2009/NĐ-CP về quản lý chiếu
sáng đô thị, Quyết định số 1874/QĐ-TTg về Định hướng phát triển chiếu sáng đô
thị Việt Nam đến năm 2025 và các thông tư hướng dẫn cùng với hệ thống Quy
chuẩn, Tiêu chuẩn kỹ thuật, định mức đơn giá xây dựng, duy trì hệ thống chiếu
sáng đô thị.
Để thực hiện chức năng quản lý
Nhà nước, Bộ Xây dựng sẽ thực hiện việc rà soát, điều chỉnh hệ thống văn bản
quy phạm pháp luật và các chính sách làm công cụ để thực hiện quản lý Nhà nước
lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật đô thị, chiếu sáng thông minh và hiệu quả.
Ngày 12/11/2020, Bộ Xây dựng đã
ký Quyết định số 1455/QĐ-BXD phê duyệt Văn kiện dự án Hỗ trợ kỹ thuật Tăng
cường quản lý chiếu sáng đô thị thông minh và hiệu quả tại Việt Nam. Mục tiêu
của dự án nhằm thúc đẩy đầu tư, quản lý, vận hành hệ thống chiếu sáng đô thị sử
dụng năng lượng hiệu quả và thông minh tại Việt Nam; Nâng cao năng lực và nâng
cao nhận thức của cơ quan Trung ương và địa phương về chiếu sáng đô thị sử dụng
năng lượng hiệu quả và thông minh; Phát triển hình thức đầu tư và hướng dẫn hỗ
trợ các địa phương áp dụng các hình thức đầu tư hệ thống chiếu sáng thông minh
và tiết kiệm năng lượng thông minh hiệu quả.
Qua một thời gian thực hiện, đến
nay dự án cơ bản đã hoàn thành giai đoạn đoạn 1 và thu nhận một số kết quả nhất
định. Cục Hạ tầng kỹ thuật là cơ quan được Bộ Xây dựng giao chủ trì thực hiện
dự án phối hợp với ADB tổ chức Chương trình đào tạo tham vấn “Tăng cường quản
lý chiếu sáng đô thị thông minh và hiệu quả tại Việt Nam”.
Mục tiêu của Chương trình đào tạo nhằm giới thiệu tình hình quản
lý chiếu sáng đô thị tại Việt Nam; Các đề xuất về xây dựng chính sách; Rà soát
tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật; Giải pháp tiết kiệm năng lượng và cơ hội đầu
tư; Phương pháp tiếp cận tài trợ khí hậu, phương thức đầu tư, hướng tới quản lý
thông minh và hiệu quả. Nâng cao năng lực cho các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung
ương trong áp dụng các công nghệ và thực hành chiếu sáng đô thị thông minh và
tiết kiệm năng lượng, góp phần giảm thiểu phát thải carbon, hướng tới tăng trưởng
xanh và bền vững.
|
Quang cảnh Chương
trình đào tạo.
|
Chương trình đào tạo đã được nghe
các chuyên gia tư vấn của dự án trình bày các phương thức đầu tư để thực hiện
dự án SELP ở Việt Nam và các cơ hội đầu tư từ khu vực công và tư nhân; Các
nghiên cứu kiểm toán năng lượng, phạm vi đầu tư, các tác động và các thông lệ
quốc tế tốt nhất; Hiện đại hóa chiếu sáng công cộng và xây dựng cơ sở hạ tầng
sử dụng tiết kiệm năng lượng và tài chính khí hậu; Giải pháp chiếu sáng thông
minh - Tiết kiệm năng lượng.
Các chuyên gia trình bày các giải pháp chiếu sáng
thông minh tại hội nghị
Các đại biểu tham dự Chương trình
đào tạo cũng đề cập đến việc đề xuất xây dựng chính sách hướng tới quản lý
thông minh và hiệu quả. Kết quả của Chương trình đào tạo sẽ giúp ích rất nhiều
cho các cơ quan quản lý Nhà nước từ Trung ương đến địa phương.
ADB cho biết, chiếu sáng đường phố bằng đèn LED có
lợi thế hơn so với đèn truyền thống khi chiếu sáng đường phố thông thường sử
dụng natri cao áp, đèn halogen kim loại và đèn hơi thủy ngân. Tuy chi phí ban
đầu thấp nhưng có thể tốn nhiều chi phí bảo trì, tiêu tốn nhiều điện năng và
chi phí nhân lực. Trên thế giới, thiết bị đèn LED là một trong những thiết bị
phổ biến nhất và là thị trường trị giá 146 tỷ USD vào năm 2026.
Tại Việt Nam, thị trường đèn LED đạt 750 triệu USD
vào năm 2018 và nhu cầu đèn đường là 298 triệu USD. Tuy nhiên, đèn LED được sử
dụng ở Việt Nam phần lớn vẫn là đèn truyền thống, hoạt động thông qua bộ điều
khiển hẹn giờ hoặc thủ công.
Các đô thị trên toàn cầu đã thực hiện các dự án lắp
đặt đèn LED với cột thông minh làm nền tảng, theo đó các dịch vụ như cảm biến
và camera, giám sát môi trường, tối ưu hóa giao thông, bãi đậu xe thông minh,
Wifi công cộng, điểm sạc xe điện và an toàn công cộng thông qua các cột thông
minh. Chi phí cột thông minh gấp 4-5 lần cột thông thường tùy thuộc các tính năng
thông minh được bổ sung trong đó.
Dubai
tích hợp hệ thống đô thị thông minh
ADB tính toán đối với các dự án cải tạo đèn đường
chi phí thiết bị chiếm 65 -75% tổng chi phí dự án, 25-35% còn lại là chi phí
mềm, bao gồm chi phí kiểm toán năng lượng, phí tư vấn và phí quản lý dự án.
Hội An là thành phố tại Việt Nam thực hiện thí điểm
chiếu sáng đô thị thông minh, kết quả tổng lượng phát thải giảm được 64,9% mỗi
năm. Thời gian thu hồi vốn từ 4 - 5 năm.
Tiêu thụ điện ở Việt Nam đã tăng gấp 5 lần từ 46
TWh vào năm 2005 lên 211 TWh vào năm 2019, đạt tốc độ tăng trưởng gần 11,5%,
trong khi đó phụ tải đỉnh tăng 10,6% hàng năm.
Ngành năng lượng đang phải đối mặt với 2 thách thức
để đáp ứng nhu cầu năng lượng trong tương lai, đó là: cạn kiệt nguồn tài nguyên
quốc gia và hệ quả phụ thuộc vào nhập khẩu; Nhu cầu đầu tư và tài chính ngày
càng tăng để phục vụ tăng trưởng nhu cầu năng lượng trong tương lai. Chính phủ
đặt ra mục tiêu quốc gia đầy tham vọng là giảm phát thải nhà kính 9% trước năm
2030 và giảm 27% với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế.
Ông Vũ Quang Đăng - tư vấn dự án của ADB điều phối chương
trình
ADB cam kết cùng Bộ Xây dựng thực
hiện các dự án này để hỗ trợ quá trình phát triển chiếu sáng đô thị. ADB cũng
cảm ơn sự hỗ trợ từ nhiều cơ quan liên quan của Việt Nam và các quốc gia đã hỗ
trợ để dự án thành công.
Tại Chương trình đào tạo, Đặng Anh Thư, Phó Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật, Bộ Xây dựng cho biết: Bộ Xây dựng đã trình
Chính phủ ban hành một số Nghị định về quản lý đô thị trong đó có công tác quản
lý chiếu sáng đô thị. Trước đây, các nội dung quản lý chiếu sáng đô thị ít được
quan tâm.
Nghị định số 79/2009/NĐ-CP về
quản lý chiếu sáng đô thị được Chính phủ ban hành năm 2009, Quyết định số
1874/QĐ-TTg phê duyệt định hướng phát triển chiếu sáng đô thị Việt Nam đến năm
2025 được Thủ tướng Chính phủ ban hành năm 2010, đến nay đã được trên 10 năm,
hiện nay đã có nhiều thay đổi từ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, về các
doanh nghiệp quản lý vận hành khai thác hệ thống chiếu sáng đô thị, về sự thay
đổi của công nghệ chiếu sáng; về những yêu cầu mới đáp ứng đô thị thông minh và
trên hết là đòi hỏi việc hoàn thiện hơn nữa hệ thống chiếu sáng đô thị tương
đồng với sự phát triển kinh tế - xã hội đô thị.
So với thời điểm năm 2010 thì hầu hết hệ thống pháp luật về đầu tư, xây
dựng, đấu thầu... đã có sự thay đổi và ban hành mới như Luật Xây dựng 2014,
Luật Đầu tư 2020, Luật Đầu tư công 2019, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác
công tư 2020, Luật Đấu thầu 2013..., chỉ có Luật Quy hoạch đô thị 2009 là còn
đang có hiệu lực. Các Luật trên cùng với hệ thống văn bản hướng dẫn đã có tác
động lớn đến công tác quản lý lĩnh vực chiếu sáng đô thị.
Các thiết bị chiếu sáng không chỉ
ngày càng hiệu quả, tiết kiệm năng lượng mà đến nay hệ thống chiếu sáng còn
được tích hợp các công năng khác phục vụ cho các hoạt động của đô thị, tham gia
vào sự phát triển của đô thị thông minh. Hiện nay trong thời đại cách mạng công
nghiệp 4.0 với xu hướng xây dựng đô thị thông minh dựa trên nền tảng internet
kết nối vạn vật thì chiếu sáng thông minh là một thành tố quan trọng trong đô
thị thông minh. Đô thị thông minh mà trong đó có chiếu sáng thông minh hiện
đang là một trào lưu và là một trong các nhiệm vụ được đặt ra đối với quá trình
phát triển đô thị nước ta.
Hiện nay, Luật Đầu tư theo phương
thức đối tác công tư 2020 chưa đưa lĩnh vực chiếu sáng đô thị vào trong danh
mục, do vậy không có cơ sở để thực hiện hình thức này (Theo quy định tại Nghị
định số 32/2019/NĐ-CP ngày 10/4/2019 của Chính phủ quy định giao nhiệm vụ, đặt
hàng hoặc đấu thầu cung cấp sản phẩm, dịch vụ công sử dụng ngân sách Nhà nước
từ nguồn kinh phí chi thường xuyên thì dịch vụ chiếu sáng đô thị là dịch vụ sự
nghiệp công sử dụng kinh phí ngân sách Nhà nước thực hiện đấu thầu hoặc đặt
hàng).
Cục Hạ tầng kỹ thuật đề xuất sửa
đổi Nghị định số 79/2009/NĐ-CP về Quản lý chiếu sáng đô thị, trong đó bổ sung
một số nội dung về chiếu sáng thông minh, các chính sách ưu đãi, khuyến khích
chiếu sáng hiệu quả, tiết kiệm năng lượng; bổ sung lại quy định hướng dẫn hợp
đồng đồng quản lý, vận hành hệ thống chiếu sáng công cộng đô thị.
Nghiên cứu quy định về lựa chọn
đơn vị quản lý vận hành hệ thống chiếu sáng đô thị tiến tới thị trường hóa dịch
vụ chiếu sáng đô thị, đáp ứng tình hình cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước
hiện thực hiện công tác quản lý vận hành hệ thống chiếu sáng đô thị theo chủ
trương của Chính phủ tại Quyết định số 22/2021/QĐ-TTg ngày 02/7/2021 về Tiêu
chí phân loại doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp có vốn Nhà nước thực hiện
chuyển đổi sở hữu, sắp xếp lại, thoái vốn giai đoạn 2021 – 2025.
Hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ
thuật, định mức đơn giá cần được cập nhật, bổ sung các công nghệ chiếu sáng
mới. Điều chỉnh Định hướng phát triển chiếu sáng đô thị Việt Nam, trong đó điều
chỉnh mục tiêu, rà soát điều chỉnh các chỉ tiêu hiện đang quy định và bổ sung
các chỉ tiêu về chiếu sáng thông minh và hiệu quả.
Các đại biểu tham dự Chương trình đào tạo đã trình bày tham luận về Hiện
đại hóa chiếu sáng công cộng và xây dựng cơ sở hạ tầng sử dụng tiết kiệm năng
lượng và tài chính khí hậu; Các giải pháp chiếu sáng thông minh - tiết kiệm
năng lượng; các nghiên cứu kiểm toán năng lượng, phạm vi đầu tư, các tác động
và thông lệ quốc tế tốt nhất. Ngoài ra, các bài tham luận về phương thức đầu tư
để thực hiện SELP ở Việt Nam (hỗ trợ phát triển chính thức ODA), cho vay trực
tiếp không bảo lãnh Chính phủ, hợp tác công tư và các cơ hội đầu tư từ khu vực
công tư.
Tác giả: Nguyễn Danh Minh