Tiến độ triển khai đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt tại các đô thị trên địa bàn tỉnh chậm so với kế hoạch. Đến nay, tỉnh đã và đang triển khai các dự án thoát nước và xử lý nước thải tại TP Biên Hòa, Long Khánh, huyện Trảng Bom và huyện Long Thành; các đô thị còn lại đang trong giai đoạn lập dự án khả thỉ. Tiến độ thực hiện chậm dẫn đến gia tăng áp lực về ô nhiễm nguồn tiếp nhận nước thải tại các sông, suối trên địa bàn.
Nguyên nhân tiến độ thực hiện chậm các dự án đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt
Thứ nhất, đối với các dự án đã có chủ trương và đang triển khai lập hồ sơ trình duyệt, gồm 04 dự án tại: TP Biên Hòa (Hệ thống thoát nước và xử lý nước thải, công suất 39.000 m³/ngày), Long Khánh (Hệ thống thoát nước và xử lý nước thải, công suất 11.000 m³/ngày), huyện Trảng Bom (Hệ thống thoát nước và xử lý nước thải, công suất 2.000 m³/ngày) và huyện Long Thành (Hệ thống thoát nước và xử lý nước thải, công suất 1.000 m³/ngày). Các dự án trên chậm so tiến độ với nguyên nhân chính như sau:
+ Đối với dự án tại thành phố Biên Hòa, công suất 39.000 m³/ngày: đây là dự án xử lý nước thải lớn nhất tỉnh Đồng Nai (khoảng 6.600 tỷ đồng) sử dụng nguồn vốn vay ODA của Chính phủ Nhật Bản (JICA) và đã được UBND tỉnh phê duyệt dự án vào năm 2017. Tuy nhiên do phía JICA còn quan ngại về vấn đề Dioxin ảnh hưởng đến dự án nên chưa có phản hồi nên chưa thể triển khai các bước tiếp theo để thi công xây dựng công trình (đấu thầu lựa chọn nhà thầu thiết kế BVTC, giám sát,…). Do đó, UBND tỉnh đã kiến nghị Chính phủ cho phép tạm ngưng không dùng vốn vay ODA tiếp tục thực hiện mà sẽ cân đối từ nguồn ngân sách để tiếp tục đầu tư nhằm đẩy nhanh tiến độ dự án (hiện đã cơ bản xong phần chuẩn bị mặt bằng xây dựng nhà máy và trạm bơm). Đến nay, JICA đã phản hồi về UBND tỉnh (Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng tỉnh đại diện làm chủ đầu tư): chấp thuận ngưng và yêu cầu phía tỉnh Đồng Nai hoàn tất các thủ tục để thanh quyết toán các phần việc đã thực hiện liên quan phía JICA.
+ Đối với dự án tại huyện Long Thành và Trảng Bom: ngoài vướng mắc về công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, nguyên nhân chủ yếu tiếp nữa là vấn đề về kinh phí hỗ trợ đấu nối từ mỗi hộ gia đình vào đường cống thu gom, nguồn kinh phí này sử dụng từ nguồn ngân sách, tuy nhiên đến thời điểm hiện nay vẫn chưa có cơ chế chính sách cụ thể về mức hỗ trợ, do đó rất khó khi xem xét vấn đề này. Nguồn kinh phí hỗ trợ này tương đối lớn (có thể chiếm 30-50% giá trị tổng mức đầu tư). Sở Xây dưng sẽ tiếp tục kiến nghị Bộ Xây dựng có hướng dẫn cụ thể về mức hỗ trợ cho trường hợp này để đẩy nhanh dự án. Giai đoạn trước mắt có thể phân chia giai đoạn đầu tư nhà máy xử lý trước, song song đó chuẩn bị cho công tác đầu tư tiếp tuyến cống thu gom từ các hộ dân và sau khi có hướng dẫn, quy định cụ thể từ cấp bộ ngành Trung ương, Sở Xây dựng sẽ đồng hành cùng chủ đầu tư tiếp tục triển khai hoàn thành dự án.
+ Đối với dự án tại thành phố Long Khánh: Dự án đã được UBND thành phố hoàn chỉnh lại hồ sơ đề xuất chủ trương đầu tư (tháng 05/2024) và trình Sở Kế hoạch và Đầu tư thẩm định, trình duyệt (Tổng mức đầu tư khoảng 1.400 tỷ đồng, từ nguồn ngân sách tỉnh). Sở Xây dựng sẽ tập trung công tác thẩm định sau khi nhận được hồ sơ từ Sở Kế hoạch và Đầu tư. Tuy nhiên, đề nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư rà soát và bố trí đầy đủ vốn để thực hiện dự án.
Thứ hai, đối với 07 đô thị còn lại: chưa có chủ trương đầu tư dự án Hệ thống thoát nước và xử lý nước thải sinh hoạt tập trung.
Nguyên nhân chính: nguồn vốn đầu tư công trình Hệ thống thoát nước và xử lý nước thải sinh hoạt tập trung tương đối lớn (bình quân khoảng 100 triệu USD). Tuy nhiên, nguồn vốn ngân sách còn hạn hẹp và cần phải phân bổ cho các công trình thiết yếu khác trên toàn tỉnh, nên thời gian qua chưa thể cân đối để cùng lúc đầu tư toàn bộ các công trình thoát nước, xử lý nước thải cho các đô thị trên toàn địa bàn tỉnh để đạt được các mục tiêu đảm bảo việc tiêu thoát nước và xử lý nước thải tại các đô thị, giải quyết triệt để vấn đề ngập úng, đáp ứng các yêu cầu về thoát nước và xử lý nước thải, bảo bệ môi trường.
Giải pháp thực hiện nhằm đẩy nhanh tiến độ triển khai đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt tại các đô thị trên địa bàn tỉnh.
Một là, kiến nghị UBND tỉnh xem xét bố trí ngốn vốn để tiếp tục triển khai dự án thoát nước tại thành phố Biên Hòa (đã được UBND tỉnh phê duyệt vào năm 2017) sau khi JICA đã có văn bản chấp thuận ngừng sử dụng vốn vay ODA.
Hai là, Sở Xây dựng sẽ đôn đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh nhanh chóng hoàn thiện hồ sơ theo hướng bổ sung nguồn kinh phí hỗ trợ đấu nối vào tổng mức đầu tư để tiếp tục triển khai dự án.
Ba là, Sở Kế hoạch và Đầu tư tham mưu UBND tỉnh bố trí vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn đến 2030 để đảm bảo triển khai dự án.
Bốn là, Đối với nhóm đô thị (07 đô thị còn lại) chưa có chủ trương đầu tư hệ thống thoát nước và xử lý nước thải sinh hoạt tập trung: Sở Xây dựng đã đề xuất UBND tỉnh về giải pháp đầu tư, đẩy nhanh tién độ thực hiện các dự án về thoát nước tại Văn bản số 1697/SXD-QLHTĐT ngày 26/04/2024. Sau khi UBND tỉnh xem xét kiến nghị trên, Sở Xây dựng tiếp tục phối hợp các Sở ngành liên quan để đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án.